در این مقاله بخوانید
والیبال یکی از سرگرم کننده‌ترین، مهیج ترین و محبوب‌ترین ورزش‌های جهان است. این بازی در ماساچوست، در سال 1895 اختراع شد و به چیزی تبدیل شد که ما اکنون آن را به عنوان والیبال داخل سالن می‌شناسیم. این ورزش هم مثل هر ورزش دیگری، در رشته‌ها و فرمت‌های مختلف بازی می‌شود ولی یک مجموعه‌ای از قوانین اصلی دارد که در هر نوع سبک بازی والیبال، آنها رعایت می‌شود. در این مقاله قوانین و مقررات والیبال را مورد بررسی قرار می‌دهیم تا در آموزش والیبال به مشکلی برنخورید.
قوانین والیبال
قوانین اساسی والیبال در تمام سبک‌های مختلف این ورزش یکسان است. بازی والیبال معمولاً با دو تیم سازماندهی شده در دو طرف یک تور برگزار می‌شود. هر تیم سعی می‌کند با ارسال توپ از روی تور برای خود امتیاز کسب کند. هر رالی در والیبال وقتی پایان می‌یابد که توپ به زمین برخورد کند.
برای شروع بازی، یک تیم توپ را از روی تور به زمین تیم مقابل می‌فرستد. پس از زدن سرویس توسط یک تیم و پس از دریافت سرویس توسط تیم دریافت کننده، تیم دریافت کننده حداکثر سه بار می‌تواند توپ را لمس کند و برای ادامه رالی، توپ را از روی تور برگرداند.
رالی ادامه می‌یابد و هر تیم اجازه دارد سه بار متوالی توپ را لمس کند، تا زمانی که یا یکی از تیم‌ها ضربه‌ای بزند و توپ را در زمین حریف بخواباند و رالی را ببرد و یا اینکه یک تیم مرتکب خطا شود و رالی را ببازد. به تیمی که در رالی پیروز می‌شود یک امتیاز تعلق می‌گیرد و برای شروع رالی بعدی هم، سرویس را در اختیار خواهد داشت. بعد از رد و بدل شدن امتیاز، بازیکنان در جهت عقربه‌های ساعت در درون زمین بسته به مالکیت توپ می‌چرخند.
اکثر رالی‌ها در والیبال به این گونه است که هر تیم از دو لمس اول توپ استفاده می‌کند تا توپ را به بهترین نحو ممکن به آبشارزن برساند و یک حمله را راه اندازی کند و آبشارزن هم با لمس سوم، توپ را از روی تور رد کند و امتیاز کسب کند. در والیبال بازیکنان می‌توانند با هر قسمتی از بدن خود از برخورد توپ به زمین جلوگیری کنند.
در سطح بین‌المللی، مجموعه قوانین و مقررات والیبال توسط FIVB ترویج می‌شود. FIVB قوانین بازی بین کشورها و در رویدادهایی مانند بازی‌های المپیک، مسابقات قهرمانی جهانی و جام جهانی را تعیین و بر اجرای صحیح آنها نظارت می‌کند. قوانین و مقررات والیبال در بازی‌های بین‌المللی تفاوت اندکی با قوانین مسابقات عادی دارد. بیشتر این تفاوت مربوط به تعویض‌ها در حین بازی است. در قوانین بین المللی، تعویض‌ها به 6 نفر در هر ست برای هر تیم محدود شده است ولی در قوانین داخلی، حداکثر 12 تعویض در هر ست برای هر تیم مجاز است. در ادامه به بررسی قوانین و مقررات والیبال در سبک‌های مختلف می‌پردازیم.
قوانین والیبال ساحلی
قوانین خاص و منحصر به فردی برای والیبال ساحلی وجود دارد. واضح‌ترین تفاوت تعداد اعضای تیم است. والیبال ساحلی به صورت جفت بازی می‌شود که به آن “دوبل” نیز می‌گویند. در رشته والیبال ساحلی، هر ست معمولاً تا امتیاز 21 انجام می‌شود. به خاطر شرایط فضای باز در والیبال ساحلی مانند باد، خورشید و غیره، بازیکنان هر تیم، هر 7 امتیاز یکبار نیمه خود را عوض می‌کنند تا شرایط بازی عادلانه‌ای و برابری برای هر دو تیم فراهم شود. در والیبال ساحلی، اندازه زمین 2 متر کوتاه‌تر و 1 متر باریک‌تر از یک زمین سرپوشیده است. این کوچکی زمین به بازیکنان امکان می‌دهد فضای بیشتری از زمین بیشتری را پوشش دهند و گلزنی را برای حریف دشوارتر می‌کند.
مقررات والیبال نشسته
در والیبال نشسته، تور حدود 3 فوت ارتفاع دارد و زمین 10 در 6 متری است. زمین والیبال نشسته به دو قسمت به طول 5 متر و عرض 6 متر تقسیم شده است. ارتفاع تور برای مردان 1.15 متر و برای زنان 1.05 متر تعیین شده است. وقتی حریف سرویس می‌زند، بازیکنان تیم حریف مجاز هستند که توپ را مستقیما و با یک ضربه به زمین حریف وارد کنند. بدیهی است که در هر زمانی که بازیکن والیبال نشسته قصد ضربه زدن به توپ را داشته باشد، باید یک قسمتی از بدنش با زمین تماس داشته باشد.
در واقع بازیکنان باید همیشه در هنگام دست زدن به توپ با زمین در تماس باشند. ایستادن، بلند شدن یا قدم برداشتن در این نوع والیبال مجاز نیست. از دست دادن تماس کوتاه با زمین در دو حالت مجاز است: هنگام انجام بازی دفاعی در منطقه عقب برای جمع کردن توپ و هنگام انجام بازی دفاعی در منطقه جلو. این ورزش فقط مختص افراد دارای مشکل نیست و هر کسی می‌تواند این بازی را انجام دهد. والیبال نشسته برای ورزشکاران معلول و توانا سرگرم‌کننده است. اما اگر کسی می‌خواهد در مسابقات رسمی این رشته ورزشی شرکت کند، باید حتما مشکل جسمانی داشته باشد و طبقه‌بندی‌هایی برای شرکت در این نوع مسابقات وجود دارد.
فرمت‌های والیبال داخل سالن
6 در مقابل 6
وقتی صحبت از قوانین و مقررات والیبال می‌شود، معمولا منظور، والیبال شش در مقابل شش است. این فرمت رسمی والیبال است. شش در مقابل شش فرمتی از بازی است که برای والیبال داخل سالن در سرتاسر جهان محبوبیت بیشتری دارد و از نظر سرعت کلی بازی در بین تمام انواع والیبال سریع‌ترین است. این فرمت بازی اجازه می‌دهد تا شش بازیکن در یک زمان در زمین حضور داشته باشند. در این نوع والیبال، ردیف جلو و ردیف عقب در زمین با یک خط 3 متری (10 فوت) متمایز می‌شود. همه بازیکنان به ترتیب در جهت عقربه‌های ساعت در شش موقعیت در زمین می‌چرخند. ترتیب چرخش بازیکنان را ترتیب سرویس می‌گویند.
هنگامی‌که بازیکنان در ردیف جلو هستند، آنها مجاز به پرش و حمله به بالای تور هستند. هنگامی‌که آنها پشت خط 3 متر یا ردیف عقب هستند، فقط حق دارند از پشت خط 3 متر حمله کنند و طبیعی است که بیشتر در کارهای دفاعی تیم خود شرکت می‌کنند.
در والیبال 6 در مقابل 6 بازیکنان باید تخصص جمع کردن توپ، پاس دادن و آبشارزدن داشته باشند. برای به دست آوردن برتری در برابر حریف، تیم‌ها معمولاً چرخش بازیکنان خود را سازماندهی می‌کنند تا بازیکنان خود را به صورت استراتژیک در بهترین ترکیب ممکن قرار دهند.
به عنوان مثال، بسیاری از سرمربیان تیم خود را با یک پاسور به زمین می‌فرستند یعنی در واقع با سیستم 5-1، ترکیب خود را می‌چینند. در این سیستم پاسور تیم در قسمت جلوی زمین بازی می‌کند یا اینکه با سیستم 6-2 و با حضور دو پاسورترکیب تیم را می‌چینند، به نحوی که یک پاسور در قسمت جلوی زمین بازی کند و یک پاسور در قسمت عقب زمین.
سیستم دیگری که سرمربی می‌تواند تیمش را با آن به زمین بفرستد این است که یک پاسور در زمین باشد آن هم در قسمت عقب زمین. این سیستم یک سیستم تهاجمی است که در آن پاسور فقط می‌تواند از ردیف عقب پاس دهد تا به سه بازیکن ردیف جلو اجازه حمله بدهد.
به طور کلی، 6 در مقابل 6 یکی از هیجان‌انگیزترین و قدرتمندترین انواع ورزش‌ها در دنیا است. والیبال نشسته نیز در داخل سالن ۶ بر ۶ بازی می‌شود.
4 در مقابل 4
این نوع بازی که در زمین سرپوشیده، شن یا چمن انجام می‌شود معمولاً برای انجام تفریحی بازی می‌شود. هر تیم چهار بازیکن دارد و هر بازیکن بدون توجه به موقعیت شروع خود در زمین مجاز است به سمت تور حمله کند. در حالی که بازیکنان باید نظم سرویس زدن را حفظ کنند ولی در طول بازی می‌توانند هر موقعیتی را در زمین اشغال کنند. 4 در مقابل 4 امکان تنوع بازی با سرعت متوسط را فراهم می‌کند و به بازیکنان امکان می‌دهد تا فضای بیشتری از زمین را پوشش دهند و با انجام این بازی برای والیبال شش در مقابل شش آماده شوند.
والیبال مختلط
انواع مختلف والیبال به بازیکنان زن و مرد اجازه می‌دهد تا با هم در یک تیم به رقابت بپردازند. مسابقات مختلط را می‌توان با هر فرمتی از بازی (معمولاً 6 در مقابل 6، 4 در مقابل 4 یا 2 در مقابل 2) برگزار کرد. این تنوع بازی اغلب در لیگ‌های تفریحی و مسابقات محلی دیده می‌شود و به مردها و زن‌ها اجازه می‌دهد تا با هم رقابت کنند و والیبال بازی کنند. والیبال کود معکوس یک نوع مشهور از والیبال مختلط است که در آن بازیکنان مرد و زن در یک تیم در رقابت‌های 4 در مقابل 4 در یک توری که مناسب قد زنان است(یعنی کوتاه‌تر است) به رقابت می‌پردازند. در این نوع والیبال که بازیکنان مرد فقط می‌توانند از پشت خط 3 متر حمله کنند ولی بازیکنان زن می‌توانند در جلوی تور بایستند و آبشار بزنند.
والیبال برفی یا 3 در مقابل 3
والیبال برفی یک رشته نوظهور است که روی برف بازی می‌شود. در این نوع والیبال در هر تیم سه بازیکن حضور دارد. والیبال برفی معمولاً به تجهیزات منحصربه‌فردی برای کمک به بازیکنان برای رقابت در شرایط سخت نیاز دارد که اغلب شامل کفش‌های فوتبال، دستکش و یک توپ تخصصی منحصر به فرد مخصوص والیبال برفی است.
فدراسیون والیبال ایالات متحده در حال حاضر بر روی این ورزش سرمایه گذاری می‌کند و تیم‌های والیبال برفی را برای رقابت در رویدادهای بین المللی به همه جای جهان می‌فرستد. هدف درازمدت فدراسیون والیبال ایالت متحده، اضافه کردن رشته ورزشی والیبال برفی به عنوان یک ورزش زمستانی به بازی‌های المپیک زمستانی است.
ورزش به تنهایی می تواند باعث تقویت روحیه شود و ذهن را سرحال نگه دارد.
