در این مقاله بخوانید
آموزش گام به گام شطرنج به کودکان + قوانین شطرنج + معرفی تخته شطرنج و مهره به کودکان + نکاتی برای تدریس خوب به کودکان. ما در این مقاله تمامی این موارد را برای شما توضیح داده ایم. همچنین می توانید برای یادگیری این ورزش مهیج از دوره آموزش جامع شطرنج استفاده کنید.
مقدمه
شطرنج یک بازی عالی است که می‌تواند به کودکان بیاموزد چگونه استراتژیک فکر کنند و موقعیت‌ها را تجزیه و تحلیل کنند. به فرزندتان اجازه دهید با سرعت خودش یاد بگیرد و همیشه صبور باشید و او را تشویق کنید. چرا که شما می‌خواهید که کودک شما به شطرنج عشق و علاقه داشته باشد و این بازی را به عنوان یک فعالیت سرگرم کننده در نظر بگیرد. در این مقاله قصد ذکر نکاتی راجع به نحوه آموزش شطرنج به کودکان را داریم.
معرفی تخته شطرنج و مهره‌ها
اولین کاری که در آموزش شطرنج به کودکان باید انجام دهید این است که صفحه شطرنج را توضیح دهید. یک صفحه شطرنج دارای 8 ردیف و 8 ستون است. در مجموع 64 مربع وجود دارد. نیمی از مربع‌ها به رنگ روشن و نیمی از مربع‌ها به رنگ تیره هستند. اگر تخته شطرنج ندارید، می‌توانید آن را خودتان روی کاغذ یا جای دیگر بکشید. اگر در کلاس درس شطرنج را به کودکان تدریس می‌کنید، شماره گذاری مربع‌های افقی از 1 تا 8 و حروف مربع‌های عمودی از “a” به “h” هستند.
آموزش مهره‌ها را شروع کنید. سرباز‌ها، اسب‌ها، قلعه‌ها، فیل‌ها، شاه و وزیر را توضیح دهید. به تفاوت‌ها در ظاهر هر مهره توجه کنید. مهره‌ها را روی تخته قرار دهید تا کودک بتواند موقعیت مناسب هر مهره روی صفحه شطرنج را ببیند.
- اسب معمولاً شبیه اسب است.
- فیل شبیه کلاه است.
- شاه مهمترین مهره است زیرا هدف بازی گرفتن شاه حریف است.
- به تفاوت شکل مهره‌ها وزیر و شاه اشاره کنید
- به قلعه‌ها رخ نیز گفته می‌شود
به توضیح مهره‌ها ادامه دهید. هر مهره را مرور کنید و نحوه حرکت هر مهره روی تخته را توضیح دهید. قبل از اینکه به توضیح مهره بعدی بروید، مطمئن شوید که کودک یک مهره را فهمیده است.
تمام مهره‌ها را روی تخته قرار دهید. یک صفحه شطرنج با تمام مهره‌ها تنظیم کنید. فرزند شما باید بتواند هر مهره را با نام تشخیص دهد. هنگامی‌که آنها نام‌ها را فهمیدند، شروع به تمرکز بر روی حرکت هر مهره کنید.
- یک سرباز می‌تواند در حرکت اول، دو مربع حرکت کند، اما بعد از آن فقط می‌تواند یک مربع به صورت مستقیم حرکت کند. سرباز تنها زمانی می‌تواند مهره ای را بگیرد که به صورت مورب حرکت کند و هرگز نمی‌تواند به عقب حرکت کند.
- اسب تنها مهره‌ای است که می‌تواند از روی مهره دیگری بپرد. این مهره به شکل “L” حرکت می‌کند. می‌تواند 2 فضا را به صورت افقی و سپس یک فضا را به صورت عمودی حرکت کند یا می‌تواند 2 فضا را به صورت عمودی و سپس یک فضا را به صورت افقی حرکت کند.
- فیل می‌تواند به صورت مورب و هر تعداد مربع حرکت کند.
- رخ‌ها می‌توانند هر تعداد مربع را به جلو، عقب یا افقی حرکت کنند. قلعه نمی‌تواند به صورت مورب حرکت کند.
- وزیر می‌تواند در هر جهت و هر تعداد مربع حرکت کند. وزیر یکی از قوی ترین مهره‌ها و بهتر بگوییم قوی‌ترین مهره است.
- پادشاه می‌تواند یک فضا را به هر جهتی حرکت کند. یک بازیکن شطرنج نمی‌تواند دو پادشاه به صورت همزمان در کنار هم داشته باشد.
اگر از روش مختصات استفاده می‌کنید، صفحه شطرنج باید به این صورت تنظیم شود:
- هر بازیکن 8 سرباز دریافت می‌کند که در ردیف‌های 2 و 7 قرار دارند
- قلعه‌ها در ستون A و H ردیف‌های 1 و 8 قرار دارند.
- وزیر در ستون D از ردیف‌های 8 و 1 قرار دارد.
- فیل در ستون C و F ردیف 8 و 1 قرار دارد.
- اسب‌ها در ستون B و G ردیف 8 و 1 قرار دارند.
- شاه در ستون E از ردیف‌های 8 و 1 قرار دارد.
شروع بازی برای آموزش شطرنج
برای آموزش شطرنج به کودکان، پس از اینکه با مهره‌ها و صفحه شطرنج آشنا شدند، باید شروع به بازی با کودک بکنید. بازی زیر به صورت گام به گام باید انجام گیرد و هر مرحله ممکن است چند روز طول بکشد.
1. یک بازی شطرنج فقط با مهره‌های سرباز انجام دهید. صفحه شطرنج را فقط با سرباز‌ها پر کنید. هدف این بازی این است که کودک سعی کند سرباز‌های خود را به طرف دیگر تخته منتقل کند. اگر دو سرباز به هم برسند و نتوانند حرکت کنند، گیر می‌کنند. به کودک یادآوری کنید که سرباز فقط می‌تواند یک فاصله به جلو حرکت کند مگر اینکه سرباز حریف را بگیرد که در اینصورت می‌تواند یک حرکت را به صورت مورب حرکت کند.
یک هدف بازی می‌تواند این باشد که ببینیم چه کسی می‌تواند ابتدا یک سرباز را به طرف دیگر منتقل کند. به کودک یادآوری کنید که سرباز سفید ابتدا حرکت می‌کند بعد سرباز سیاه. این بازی به کودک کمک می‌کند تا به نحوه حرکت سرباز عادت کند.
2. هنگامی که کودک به خوبی حرکت سرباز را درک کرد، فیل‌ها را به بازی و صفحه شطرنج اضافه کنید. هدف بازی ثابت می‌ماند. به کودک یادآوری کنید که فیل‌ها فقط می‌توانند به صورت مورب حرکت کنند. این بازی به کودک می‌آموزد که از سرباز‌ها برای محافظت از فیل خود استفاده کنند.
3. قلعه‌ها را به صفحه شطرنج اضافه کنید. قلعه‌ها، فیل‌ها و سرباز‌ها را روی تخته قرار دهید.
4. همه مهره‌ها را از صفحه شطرنج بردارید و فقط اسب‌ها را روی تخته قرار دهید. به کودک اجازه دهید اسب‌ها را روی تخته خالی حرکت دهد. حرکت “L” بسیار منحصر به فرد و پیچیده است و ممکن است یادگیری آن برای کودک کمی طول بکشد. یک نقطه از تخته را انتخاب کنید که کودک برای بردن اسب به آنجا تلاش کند. از آنها بخواهید اسب را با کمترین و بی‌خطرترین حرکات به آن نقطه برسانند.
5. هنگامی‌که کودک روی نحوه حرکت اسب‌ها مسلط شد، سرباز‌ها را هم به صفحه اضافه کنید و مانند سایر مهره‌ها یک بازی انجام دهید.
6. با اسب‌ها، قلعه‌ها، فیل‌ها و سرباز‌ها بازی کنید. تخته را با تمام این مهره‌ها تنظیم کنید. هدف همچنان این است که ابتدا یک سرباز به طرف مقابل برسانیم. این یک بازی پیچیده‌ای برای کودک است.
7. کودک باید شروع به یادگیری الگوهای مختلف و نحوه کار این مهره‌ها کند. اگر کودک شما در هر یک از مراحل فوق مشکل دارد، به برخی از بازی‌های ساده‌تر بازگردید. فرزند شما باید در هر مرحله با سرعت خودش پیشرفت کند.
8. با وزیر، شاه، سرباز و قلعه بازی کنید. این بازی به شما اجازه می‌دهد تا مفهوم چک و مات را معرفی کنید. چک یعنی پادشاه در خطر است. مات به این معنی است که پادشاه دیگر نمی‌تواند جایی حرکت کند. فقط 4 سرباز برای هر بازیکن به بازی اضافه کنید
9. به آنها بگویید روی حرکاتی که شاه و وزیر می‌توانند انجام دهند تمرکز کنند.
10. به کودک خود یادآوری کنید که اولا همیشه ابتدا مهره سفید حرکت می‌کند و ثانیا وقتی دستش را روی یک مهره می‌گذارد، حتما باید آن مهره را حرکت دهد.
11. در انتها و در مرحله یازدهم یک بازی کامل شطرنج انجام دهید. اگر کودک شما روی حرکات هر مهره مسلط شده است، از او بخواهید یک بازی کامل شطرنج بازی کند. هدف این بازی گرفتن پادشاه حریف است.
در انتها باید بگوییم اگر باز هم، فرزندتان می‌خواهد به بازی‌های ساده‌تر مراحل قبلی بازگردد، به او اجازه دهید این کار را انجام دهد.
آموزش قوانین شطرنج
برای آموزش شطرنج به کودکان باید قوانین خاص شطرنج هم به آنها آموزش داده شود. یکی از این قوانین قانون ترفیع سرباز است. یک سرباز زمانی که به طرف دیگر تخته می‌رسد ارتقا می‌یابد و به وزیر، قلعه، فیل یا اسب تبدیل خواهد شد. هنگامی که سرباز به طرف دیگر رسید، می‌توانید آن را با مهره مورد نظر خود جایگزین کنید.
سرباز‌ها معمولاً به وزیر ارتقا می‌یابند و شما می‌توانید بیش از یک وزیر به طور همزمان روی تخته شطرنج داشته باشید. به این نکته توجه داشته باشید که یک سرباز هرگز نمی‌تواند به یک پادشاه ارتقا یابد. خلاصه می‌توانید به کودک خود بگویید، “اگر سرباز شما به آن طرف تخته برسد، می‌تواند به یک مهره متفاوت تبدیل شود.”
سپس قانون en passant را به کودک توضیح دهید. En passant زمانی اتفاق می‌افتد که بازیکن در حرکت اول سرباز را دو فاصله جابه‌جا می‌کند و این سرباز در کنار سرباز حریف قرار می‌گیرد. اگر این اتفاق بیفتد، حریف می‌تواند از سرباز خود برای گرفتن سرباز شما استفاده کند.
حریف شما باید سرباز شما را در حرکت بعدی بگیرد وگرنه دیگر حق ندارد این کار را انجام دهد و سرباز شما در بازی باقی می‌ماند. این حرکت ممکن است هرگز به طور طبیعی اتفاق نیفتد. برای نشان دادن این که چگونه این اتفاق می‌افتد، صفحه شطرنج را طوری بچینید که به طور عملی، کودک شما این صحنه را ببیند.
در انتها هم قانون قلعه سازی را توضیح دهید. قلعه‌سازی شامل حرکت همزمان شاه و رخ یا قلعه است. اگر چیزی بین شاه و رخ وجود نداشته باشد و هیچ یک از مهره‌ها هنوز جابجا نشده باشد، این حرکت می‌تواند اتفاق بیفتد. شاه دو مربع به سمت رخ حرکت می‌کند و سپس رخ یا همان قلعه به طرف دیگر شاه می‌پرد. برای اجرای این حرکت اولا باید شاه و رخ در موقعیت اصلی خود برای قلعه باشند و ثانیا اگر پادشاه تحت کیش باشد، نمی‌توانید این کار را انجام دهید.
معلم خوبی بودن
در انتها باید بگوییم که برای آموزش شطرنج به کودک باید معلم خوبی باشید. برای اینکه معلم خوبی باشید باید نکات زیر را رعایت کنید.
یادگیری را سرگرم کننده کنید
برای توضیح شطرنج به کودکان، در مورد مهره‌ها مثل سربازان جنگ صحبت کنید و بازی را به عنوان یک نبرد توصیف کنید. اگر فرزندتان به فناوری علاقه دارد، بازی‌های رایانه‌ای، بازی‌های ویدیویی، و برنامه‌هایی وجود دارند که می‌توانند برای تکمیل آموزش شطرنج به کودک استفاده شوند.
برای کودک دلگرم کننده باشید
وقتی فرزندتان کاری را انجام می‌دهد، از او تمجید کنید. بزرگ یا کوچک بودنش فرقی نمی‌کند. چه وقتی که کودک شما، حریف را کیش می‌کند و چه وقتی فقط بلد است مهره‌ها را به درستی در صفحه شطرنج بچیند و حتی اگر فرزندتان اصلا خوب نیست، او را تشویق کنید. مثلا می‌توانید بگویید: اشکال ندارد که برنده نشدی. شما در طول بازی با اسب‌های خود حرکات بسیار خوبی انجام دادید.
به آنها اجازه دهید اشتباه کنند
بازی کنید و قوانین را در حین بازی به آنها آموزش دهید. اگر حرکات غیرقانونی انجام دادند آنها را اصلاح کنید. اشتباهات عمدی مرتکب شوید و به آنها فرصت دهید تا در چند بازی پیروز شوند. به او تاکید کنید که یادگیری یک فرآیند مادام العمر است و آنها همیشه می‌توانند بازی خود را بهبود بخشند.
پیشنهاد می کنیم برای مطالعه بیشتر از سایر مقالات شطرنج 118فایل نیز دیدن فرمایید.
گاه سربازی شجاعی، گاه شاهی نا امید روز و شب چیزی به جز تکرار یک شطرنج نیست...
