در این مقاله بخوانید
وظایف داور اول و دوم در بازی والیبال چیست؟ داوری والیبال چگونه انجام میشود؟ چند داور در طول مسابقه والیبال وجود دارد؟ کدام داور نتیجه نهایی را اعلام میکند؟ چرا داور اول باید نگاهش به سایر گروه داوری باشد؟ جایگاه داور دوم در زمین بازی کجاست؟ آیا می توانیم از دوره آموزش والیبال کودکان پیشرفته نیز استفاده کنیم؟
با ما همراه باشید تا به جواب سوالاتتان دست پیدا کنید.
مقدمه
بازی والیبال ریشه در چهار رشته مختلف دارد و توانسته است خود را به عنوان یکی از بزرگترین ورزشهای جهان معرفی کند. تاریخ حاکی از آن است که ویلیام جی مورگان که بازی والیبال را در سال 1895 اختراع کرد این ایده را مطرح کرد تا افرادی که ضربه زدن یا تکان دادن بسکتبال را خیلی شدید میدانستند، بتوانند یک فعالیت بدنی جایگزین برای بازگشت به آن داشته باشند. این رشته ورزشی توسط چند داور مدیریت میشود که در آن باید گروه داوری با هم هماهنگیهای لازم را داشته باشند.
داوری والیبال
بازی والیبال همانند سایر بازیها و رشتههای ورزشی برای هماهنگی بهتر و جلوگیری از خطا و نابرابری در بازی به داور نیاز دارد. داوری والیبال مانند دیگر داوریها نیاز به تخصص و کاربلدی دارد که بتواند به موقع خطا، اوت و… را تشخیص دهد و جریان بازی را در دست داشته باشد.
در والیبال سوت نهایی و اعلام نتایج توسط داور اول با هماهنگی گروه داوری انجام میشود. داوری والیبال یکی از کارها و رشتههای مورد علاقه بسیاری از جوانان است که میخواهند وارد آن شوند و در این عرصه مشغول فعالیت شوند.
برای اینکه در والیبال در سطح دبیرستان داور شوید، باید یک آزمون کتبی را پشت سر بگذارید تا درک خود را از قوانین نشان دهید. آزمون ممکن است توسط فدراسیون ملی انجمنهای دبیرستان ایجاد شود. اما اگر بخواهید به صورت حرفهای داور شوید باید کلاسها و دورههای مخصوص این حرفه را پشت سر بگذارید و در آزمونهای کتبی و شفاهی نمره قبولی را دریافت کنید.
آموزش و بررسی وظایف داوران والیبال
اصلیترین و مهمترین بخش گروه داوری را داور اول بر عهده دارد. در بازی والیبال داور اول باید علاوه بر دانستن وظایف خود به وظایف سایر اعضای گروه نیز مسلط باشد تا در صورت عدم اجرای آن به داوران یادآوری و در صورت امکان اخطار دهد یا تعویض کند
داور اول
- داور اول باید همیشه با سایر اعضای گروه داوری مثل داور دوم، چلنج، نویسنده و داوران خطا هماهنگ بوده و همکاری داشته باشد. با اجازهی داور اول سایر اعضای گروه داوری وظایفشان را انجام میدهند. برای مثال وقتی داور اول سوت پایان رالی را میزند به سایر اعضای گروه داوری نگاه میکند و با استفاده از علائم رسمی دست تصمیم نهایی خود را اعلام میکند.
در زمان تصمیم گیری در رابطه با اینکه آیا توپ داخل است یا اوت باید بسیار سریع و موثر وارد عمل شود و باید به داوران که کنار زمین هستند و به محل فرود توپ اشراف کامل دارند نگاه کند و با نظر آنها نتیجه را اعلام کند.
همچنین داور اول در طول مسابقه باید به داور دوم که روبه روی او ایستاده نگاه کند و اگر داور دوم خطایی اعلام کرده مثلا خطای چهار ضرب یا دو ضرب و… متوجه شود و سوت توقف بازی را به صدا درآورد.
- داور اول و داوران خط به این سؤال که آیا قبل از اینکه توپ به اوت برود، با تیم دریافت کننده تماس داشته پاسخ میدهند. با این وجود، این داور اول است که پس از دیدن علامتهاي سایر اعضاي گروه داوري، تصمیم نهایی را با علامت دست اعلام میکند.
- اگر داور اول متوجه شد که یکی از اعضاي گروه داوري وظایف خود را نمیداند یا آنها را بیطرفانه انجام نمیدهد، باید او را تعویض کند. همچنین فقط داور اول میتواند مجازاتهاي رفتار ناشایست و تاخیر را اعمال کند. اگر سایر اعضاي گروه داوري غیر از داور اول، متوجه مشکلی شدند، باید علامت داده و به سمت داور اول بروند تا او را مطلع کنند. فقط و فقط داور اول است که میتواند مجازاتها را اعمال کند.
داور دوم
- داور دوم باید شایستگیهایی مشابه داور اول داشته باشد. در غیاب داور اول و یا عدم توانایی او در ادامه انجام وظایفش، جایگزین داور اول میشود.
- در جریان بازي در نزدیکی تور، داور دوم باید با ایستادن در سمت تیم مدافع، بر کنترل برخورد غیرقانونی بازیکنان به تمام طول تور، نفوذ غیرمجاز به زمین حریف از خط مرکزي و همچنین خطاهاي مربوط به آنتن در سمت خودش متمرکز باشد.
- همچنین قبل و در جریان مسابقه، داور دوم باید با دقت کنترل کند که جایگیري بازیکنان بر اساس تبلت روي میله و یا برگه آرایش باشد. اگر از تبلت استفاده نمیشود، نویسنده در انجام این کار به داور دوم کمک کرده و میتواند به او بگوید کدام بازیکن باید در منطقه 1 باشد.
او نباید هیچ بازیکنی را به صورت شفاهی یا فیزیکی به مناطقشان هدایت کند. اگر اختلافی بین جایگیري بازیکنان و برگه آرایش بود، داور دوم باید کاپیتان بازي یا مربی تیم را فرا بخواند تا جایگیري صحیح بازیکنان تأیید شود.
اگر داور دوم در جریان بازي، مشاهده کرد که بین دو تیم، ژستها و کلمات ناجوانمردانه رد و بدل میشود، در اولین فرصت و زمانی که توپ خارج از بازي است، میتواند به بازیکنان دستور دهد که رفتارشان را تغییر داده و آنان را به آرامش دعوت کند. اگر اوضاع به همان شکل باقی ماند، باید وقایع پیش آمده را به اطلاع داور اول برساند.
داور ذخیره
یکی دیگر از اعضای گروه داوری در بازی والیبال، داور ذخیره است و موارد زیر فعالیتهایی است که مسئولیت آن به عهده داور ذخیره است:
- در غیاب داور دوم و یا عدم توانایی او در ادامه انجام وظایفش، و یا در صورتیکه داور دوم جایگزین داور اول شد، او جایگزین داور دوم میگردد.
- آرایش دو تیم را قبل از شروع مسابقه و بین ستها کنترل میکند که ایرادي نداشته باشند.
- به داور دوم کمک میکند تا منطقه آزاد و ناحیه جریمه را عاري از هرگونه مانع نگه دارند.
- بازیکنان تعویضی را در ناحیه گرم کردن و روي نیمکت و همچنین هر یک از اعضاي تیم را در ناحیه جریمه (اگر وجود دارد) کنترل میکند.
- بلافاصله بعد از حضور بازیکنان شروع کننده در زمین، چهار توپ بازي را براي داور دوم میآورد.
- بعد از اینکه کار کنترل جایگیري بازیکنان در زمین به اتمام رسید، توپ بازي را به داور دوم میدهد.
داور چلنج و تکنولوژي نوین
نوآوريهاي تخصصی در بازي مدرن بسیار سریع ظاهر شدند و به کمک گروه داوری در بازی والیبال آمدند. در بسیاري از مسابقات FIVB فعلی، استفاده از تبلت، برگه امتیازات الکترونیک و هدست براي ارتباطات بیسیم الزامی است. داوران بین المللیFIVB باید با این تجهیزات آشنا باشند. طبق تصمیم اخیر فدراسیون جهانی، داوران چلنجی که در رویدادهاي طراز اول فدراسیون جهان فعالیت میکنند، از بین داوران مخصوص چلنج انتخاب میشوند. این افراد فقط داور چلنج خواهند بود. در نتیجه، داوران صرفا به عنوان داور اول یا دوم فعالیت نمیکنند.
در جریان چلنج، پیشنهاد میشود که داور چلنج، موارد زیر را اعمال کند:
- تمام داوران بین المللی FIVB که براي مسابقات FIVB انتخاب شدهاند، باید به دقت مقررات چلنج مورد تأیید را مطالعه کرده و دقیقا از آن پیروي کنند.
- داور چلنج در طول انجام وظایف خود باید لباس داوران بین المللی را به تن داشته باشد.
- براي تعیین ماهیت چلنج درخواستی در زمان ارتباط بیسیم بین داوران، ضروري است که از جملات ساده با لغات تخصصی والیبال به زبان انگلیسی استفاده شود، مثلاً توپ داخل یا اوت، برخورد به تور، برخورد به آنتن، خطاي پاي سرویس زننده، خطاي پاي مربوط به خط حمله، برخورد به مدافع، نفوذ به زمین حریف از خط مرکزي و غیره. ترتیب پیشنهادي اطلاعات ارسالی به داور چلنج براي شروع فرآیند عبارت است: از چه کسی، چه چیزي، در چه زمانی. براي مثال، درخواست چلنج توسط تیم ایتالیا، برخورد به تور، در وسط رالی.
- درخواست چلنج توپ داخل یا اوت باید توسط داور چلنج بر روي مانیتور تیم چلنج از طریق سیستم ردیابی خودکار ارزیابی شود. این تصمیم کاملا مبتنی بر تکنولوژي است.
- اگر هر یک از داوران، رالی را با سوت خود متوقف کردند (غیر از اعلام داخل یا اوت) و متعاقبا درخواست چلنچ شد و ثابت گردید که اعلام خطا اشتباه بوده، به واسطه این اشتباه داور، رالی تکرار خواهد شد.
براي مثال، داور اول خطاي چهار ضرب یا دو ضرب را زمانی اعلام کرد که توپ با قسمت فوقانی تور برخورد کرد، برگشت و توسط یکی از اعضاي همان تیم لمس شد و داور اول تماس با دفاع را ندید، ولی بعد از درخواست چلنج مشخص شد که توپ به دفاع برخورد کرده و بنابراین داور اول باید رالی را تکرار کند.
جمع بندی
گروه داوری والیبال وظیفه بسیار مهمی بر عهده دارند و به همین خاطر است که در جریان آموزش داوری بازی والیبال و آزمونهای ان سختگیری شدیدی وجود دارد تا علاقهمندان بتوانند به قوانین و وظایف خود در زمین بازی واقف باشند. تصمیم نهایی و اعلام نتایج، شروع و توقف بازی و… بر عهده داور اول است و سایر اعضای داوری به داور اول کمک میکنند.
پیشنهاد میکنیم برای مطالعه بیشتر از سایر مقالات والیبال 118فایل نیز دیدن فرمایید.